گفتار چهارم: تفاوت چک با دیگر اسناد تجارتی

هرچند چک نیز یک سند تجاری محسوب می شود ولی به خاطر بعضی از ویژگی های خاص این سند متمایز از سایر اسناد تجاری می باشد ما در اینجا فقط به بررسی تفاوتهای چک با برات وسفته خواهیم پرداخت.

بند نخست-تفاوت چک با برات:هرچند هر دو، سند تجاری عادی و وسیله پرداخت می باشند ولی می توان تفاوتهای به این شرح برای آنها قائل شد.

هرچند چک نیز یک سند تجاری محسوب می شود ولی به خاطر بعضی از ویژگی های خاص این سند متمایز از سایر اسناد تجاری می باشد ما در اینجا فقط به بررسی تفاوتهای چک با برات وسفته خواهیم پرداخت.
بند نخست-تفاوت چک با برات: هرچند هر دو، سند تجاری عادی و وسیله پرداخت می باشند ولی می توان تفاوتهای به این شرح برای آنها قائل شد.
الف- در موقع صدور چک به روز، صادر کننده باید در نزد محال علیه معادل آن وجه نقد داشته باشد. حال آنکه چنین شرطی در برات دیده نمی شود. ( سید علی اصغر نبوی رضوی، قانون صدور چک، صفحه 27 )
ب- برات ممکن است به وعده از رویت یا به وعده از تاریخ پرداخت شود. ولی در مورد چک چنین حقی حتی به صادر کننده داده نشده است.
ج- در صورتی که برات در موعد مقرر تأدیه نشود دارنده می تواند فقط از طریق حقوقی اقدام به وصول وجه نماید ولی در مورد چک، دارنده حسب مورد یکی از راهکارهای حقوقی یا کیفری و یا ثبتی را انتخاب نماید.
د- دارنده برات باید روز وعده، وجه برات را مطالبه بکند و برای این منظور مقنن در ماده 286 قانون تجارت برحسب برات پرداختی در ایران و خارج مدت یک ساله و دو ساله مقرر کرده است. ولی برای مطالبه وجه چک حصول زمان سر رسید آن کافی است.(ر ک مواد314،289،287 قانون تجارت)
بند دوم- تفاوت چک با فته طلب (سفته): تفاوت این دو سند تجاری را میتوان در سه بند تشریح نمود.
الف- تعداد اشخاص: در جریان ایجاد تعهد تا انجام آن در فته طلب وجود دو شخص یکی متعهد له دیگر متعهد  کافی است ولی در چک  این پروسه با وجود  سه شخص یعنی  صادر کننده چک، دارنده چک (محال له) و بانک (محال علیه) کامل خواهد بود.
ب- لازم الاجرا بودن: هرچند هر دو از اسناد تجاری به حساب می آید ولی چک ویژگی «در حکم اسناد لازم الاجرا بودن» را با خود ید می کشد در حالی که سفته فاقد این ویژگی است.
ج- محال علیه: بر عکس فته طلب و برات در چک اصولا محال علیه بانک می باشد در حالی که در دو مورد قبل ممکن است محال علیه بانک یا شخص حقیقی یا حقوقی دیگری باشد.